aktualności projektowe

2006 II 19 XVI-wieczna cerkiew w Szczebrzeszynie powróciła do Kościoła prawosławnego

Jedna z najstarszych zachowanych na terenie Polski świątyń prawosławnych – XVI-wieczna cerkiew pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Szczebrzeszynie (pow. zamojski, woj. lubelskie) ponownie stała się własnością Kościoła prawosławnego. W dniu 8 lutego 2006 r. Skarb Państwa przekazał ją Kościołowi prawosławnemu na podstawie ugody między Starostwem Powiatowym w Zamościu a Prawosławną Diecezją Lubelsko-Chełmską, ugoda ta zawarta została przed Komisją Regulacyjną do spraw Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Cerkiew pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Szczebrzeszynie wzniesiona została w XVI w., jednak stanowiła kontynuację świątyni wzniesionej w tym samym miejscu w XII-XIII w., co potwierdzają ostatnie badania archeologiczne. Szczebrzeszyn jest jednym z najstarszych ośrodków osadnicznych ziemi chełmskiej, istniało tu grodzisko wczesnośredniwieczne, potem – właśnie od XIII w. – stał się ważnym ośrodkiem miejskim i – jak ujął to jeden z badaczy – „lokalnym centrum prawosławia z namiestnikiem-protopopem”. Obecna świątynia wzniesiona została w drugiej połowie XVI w. Jej dzieje były bardzo burzliwe: w swej historii była nie tylko cerkwią prawosławną, ale także zborem kalwińskim czy świątynią unicką.

Przez ostatnich kilkadziesiąt lat cerkiew nie pełniła funkcji sakralnych. Była własnością Skarbu Państwa w zarządzie Starostwa Powiatowego w Zamościu. W latach 80. i 90. XX w. przeprowadzono tam wykopaliska archeologiczne, które potwierdziły bardzo dawną metrykę świątyni. Wykonano także prace konserwatorskie i wyremontowano świątynię. Pod koniec zeszłego roku o szczebrzeszyńskiej cerkwi zrobiło się głośno w lokalnej prasie, gdy cerkiew została wystawiona ... na sprzedaż. Do sprzedaży jednak ostatecznie nie doszło i świątynię przekazano ostatecznie Kościołowi prawosławnemu.

Cerkiew pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Szczebrzeszynie znajdować się będzie w administracji Parafii Prawosławnej w Zamościu. Jest to obecnie najstarsza świątynia prawosławna w Polsce będąca we władaniu Kościoła prawosławnego.

Grzegorz Kuprianowicz