2022 XI 12
Uroczyste zakończenie remontu zabytkowej cerkwi w Tomaszowie Lubelskim.
W sobotę, 12 listopada 2022 r. miała miejsce pierwsza Boska Liturgia po trwających 8 lat pracach konserwatorskich zabytkowej świątyni prawosławnej p.w. Św. Mikołaja w Tomaszowie Lubelskim.

Najstarsze informacje o obecności prawosławia na terenie dzisiejszego Tomaszowa i ich świątyni pochodzą z 1531 r. W wymienionym roku w dokumentach podatkowych zawarto informację o cerkwi parafialnej św. Michała Archanioła na przedmieściu Rogóźno. W połowie XVII w. były w Tomaszowie trzy cerkwie: św. Jerzego położona przy ulicy Świętojurskiej w zakończeniu ulicy Starocerkiewnej, Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny położona na przedmieściu Szczebrzeskim oraz św. Mikołaja biskupa położona na przedmieściu Lwowskim. Po unii brzeskiej, przymusowe przejścia prawosławnych na unię dotknęły również prawosławnych zamieszkujących Tomaszów Lubelski. 10 lat, po kasacie unii, w latach 1885–1890 opracowany został projekt nowej świątyni na potrzeby wspólnoty, wzniesionej następnie w stylu bizantyjsko-ruskim. Cerkiew ta została poświęcona w 1890, i służby prawosławnym do dnia dzisiejszego. Starsza cerkiew św. Mikołaja istniała jeszcze do 1904, kiedy to została rozebrana. W Tomaszowie Lubelskim parafia prawosławna liczyła wówczas 2761 wiernych. Cerkiew nie została zamknięta w czasie I wojny światowej, gdy większość prawosławnych parafii przestała funkcjonować z powodu ewakuacji w głąb Rosji wiernych i duchowieństwa (tzw. bieżeństwo). Cerkiew w Tomaszowie Lubelskim była czynna także w okresie II wojny światowej, została zamknięta dopiero po wywózkach prawosławnej ludności w ramach Akcji „Wisła”. Odebrana prawosławnym cerkiew została zaadaptowana na magazyn spółdzielczy. W 1955 metropolita warszawski i całej Polski Makary starał się o otwarcie świątyni jako filii cerkwi Przemienienia Pańskiego w Lublinie, jednak Urząd ds. Wyznań odrzucił jego podanie. Obiekt pozostał w rękach Powiatowych Zakładów Mleczarskich służąc jako zlewnia mleka. Dwa lata później, kolejne podanie metropolity warszawskiego zostało rozpatrzone przychylnie i zniszczona cerkiew tomaszowska stała się ponownie świątynią parafialną, a miejscowi wierni (łącznie 550 osób) spontanicznie podjęli się jej odnowienia.

Na początku XXI w. cerkiew w Tomaszowie została poddana gruntownemu remontowi. Dofinansowana przez Ministerstwo Kultury, władze miejskie, starostwo powiatowe i Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego renowacja obejmowała wymianę konstrukcji i pokrycia dachu nad nawą, impregnację drewnianych elementów konstrukcji dachu, wykonanie i instalację rynien. Odremontowanych zostało również pięć kopuł cerkiewnych (wymiana dachu, remont krzyży), wykonany został również remont tynków elewacji.

W roku 2014 rozpoczęto kapitalny remont wnętrza zabytkowej cerkwi prawosławnej ze środków zewnętrznych, który został ukończony w 2022 r. Rok ten jest okresem szczególnym dla tej świątyni. Została ona wyposażona w nowe dzwony, co było spełnieniem długoletnich marzeń miejscowej społeczności prawosławnej.

Doniosłe uroczystości odbyły się 12 listopada 2022 r. W sobotni poranek do Tomaszowa przybył arcybiskup Abel, ordynariusz prawosławnej Diecezji Lubelsko – Chełmskiej. Władykę przywitał proboszcz parafii ks. prot. Dariusz Wasiluk. Następnie wszyscy wierni wraz z hierarchą udali się procesyjnie na uroczyste poświęcenie dzwonów, które odlane zostały przez ludwisarnię Felczyńscy w Taciszowie k/Gliwic.

Podczas małego wejścia, Abp Abel w imieniu Świętego Soboru Biskupów PAKP nagrodził proboszcza parafii - ks. prot. Dariusza Wasiluka - palicą.

Po odczytaniu fragmentu Ewangelii wg św. Łukasza ze słowem do wiernych zwrócił się ks. prot. Jan Grajko.

Podczas nabożeństwa śpiewał chór młodzieży z Ukrainy "MYR" pod dyrekcją Iwana Natiażko.

Po zakończonej Boskiej Liturgii arcybiskup Abel podziękował duchowieństwu, pielgrzymom z Lublina, Południowego Podlasia oraz ziemi Biłgorajskiej za uczestnictwo w Tomaszowskich uroczystościach. Władyka podziękował za obecność przedstawicielom władz samorządowych, proboszczowi oraz parafianom za cierpliwość i trud, który nieśli oni przez 8 trudnych lat trwającego remontu. Na pamiątkę tego historycznego dnia Abp Abel przekazał przedstawicielom władz oraz najbardziej zaangażowanym parafianom ikony patrona świątyni - św. Mikołaja.

Na zakończenie głos zabrał proboszcz parafii w Tomaszowie Lubelskim. Ks. Dariusz podziękował arcypasterzowi, duchowieństwu i wszystkim przybyłym pielgrzymom na tą podniosłą uroczystość zapraszając wszystkich na wspólną agapę.

Fot. Sergij Fits, Maria Melaniuk
ks. Korneliusz Wilkiel