2018 VII 09
12 lipca wyjątkowe uroczystości w cerkwi w Sosnowicy. Zapraszamy

Dzień 12 lipca 2018 roku dla 125-letniej cerkwi w Sosnowicy zapisze się w sposób historyczny – tego dnia odbędą się bowiem potrójne uroczystości: święto patronów Świętych Apostołów Piotra i Pawła, po 10 latach gruntownych prac budowlano-konserwatorskich cerkiew w Sosnowicy zostanie uroczyście otwarta, wówczas nastąpi także zakończenie trwającego cztery lata projektu modernizacji zabytkowych cerkwi; obok Sosnowicy prace trwały w świątyniach w Hrubieszowie, Kobylanach i Sławatyczach. Dla wiernych Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej, a także całej Cerkwi Prawosławnej w Polsce, oznacza to osiągnięcie kolejnych etapów na drodze przywracania dziedzictwa przodków i jednocześnie przywracania utraconego piękna i blasku skarbów wschodniosłowiańskiej tradycji – pereł architektury sakralnej w Polsce.

 

12 lipca 2018 roku w historii cerkwi w Sosnowicy zapisze się złotymi zgłoskami. Wówczas bowiem cerkiew wspominać będzie pamięć św. św. Apostołów Piotra i Pawła, którzy są patronami sosnowickiej świątyni. Ponadto zabytkowy 125-letni obiekt zostanie uroczyście otwarty po, trwających niemal dekadę, pracach remontowo-konserwatorskich. Tego dnia odbędzie się również uroczyste zakończenie i podsumowanie projektu pn. „Hrubieszów, Sosnowica, Sławatycze, Kobylany – zagospodarowanie zabytkowego otoczenia cerkwi prawosławnych na projektowanym szlaku kulturowym „Śladami Wschodniosłowiańskiej Tradycji”.

 

Uroczystościom przewodniczyć będzie Jego Ekscelencja Arcybiskup Abel, Ordynariusz Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej. Swoją obecność tego dnia w Sosnowicy zapowiedzieli przedstawiciele centralnych oraz regionalnych instytucji publicznych i urzędów, lokalni przedstawiciele samorządu, jak również wieloletni współpracownicy i partnerzy.

 

Wszystkich wiernych prawosławnych, mieszkańców, sympatyków prawosławia, Ziemi Chełmskiej i Lubelskiej a także wszystkie osoby zainteresowane serdecznie zapraszamy.

 

Program uroczystości w dn. 12.07.2018r. w Sosnowicy przedstawia się w sposób następujący:

godz. 9.30 – poświęcenie i otwarcie cerkwi pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy

godz. 10.00 – Liturgia Święta, której przewodniczyć będzie Jego Ekscelencja Abel, Arcybiskup Lubelski i Chełmski

godz. 12.00 – podsumowanie i zakończenie projektu pn. „Hrubieszów, Sosnowica, Sławatycze, Kobylany – zagospodarowanie zabytkowego otoczenia cerkwi prawosławnych na projektowanym szlaku kulturowym „Śladami Wschodniosłowiańskiej Tradycji”, promocja szlaku kulturowego „Śladami Wschodniosłowiańskiej Tradycji”

 

12 lipca 2018 roku kończy niezwykle istotny etap prac w cerkwi św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy, ale jednocześnie otwiera nowy okres w jej dziejach: czas radości z przywróconego – należnego piękna, godności i blasku, czas wyczekiwanego od lat spokoju i chwały. Dla Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej oraz Cerkwi Prawosławnej w Polsce oznacza dokonanie kolejnego ważnego kroku na niełatwej drodze przywracania utraconego, zapomnianego dziedzictwa przodków i wschodniosłowiańskiej tradycji. 12 lipca 2018 roku jest symbolicznym zwieńczeniem trudu ratowania kultury i jej unikalnych wartości – zabytkowych pereł architektury sakralnej w Polsce.

 

***

 

O PROJEKCIE

 

Tytuł projektu: „Hrubieszów, Sosnowica, Sławatycze, Kobylany – zagospodarowanie zabytkowego otoczenia cerkwi prawosławnych na projektowanym szlaku kulturowym „Śladami Wschodniosłowiańskiej Tradycji”.

 

Beneficjent: Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska – Partner Wiodący

Partnerzy Projektu: Parafia Prawosławna pw. Narodzenia NMP we Włodawie, Parafia Prawosławna pw. Zaśnięcia NMP w Hrubieszowie, Parafia Prawosławna pw. Opieki Matki Bożej w Sławatyczach, Parafia Prawosławna pw. Opieki Matki Bożej w Kobylanach

Okres realizacji: 2016-2018.

Całkowita wartość projektu: ponad 2,6 mln zł.

Dofinansowanie – w wysokości 85% kosztów kwalifikowalnych – pochodziło ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego 2014-2020 Działanie 7.1 Dziedzictwo kulturowe i naturalne.

Zakres projektu: zagospodarowanie otoczenia zabytkowych cerkwi w Hrubieszowie, Sosnowicy, Sławatyczach i Kobylanach.

Wszystkie prace były prowadzone pod ścisłym nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

W ramach projektu, w poszczególnych świątyniach zrealizowano następujące prace:

- w Cerkwi pw. Zaśnięcia NMP w Hrubieszowie: utwardzono nawierzchnię wokół cerkwi, dokonano pielęgnacji zieleni wraz z nasadzeniami;

- w Cerkwi pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy wykonano: ogrodzenie wokół świątyni, utwardzenie terenu, pielęgnację zieleni wraz z nasadzeniami;

- w Cerkwi pw. Opieki Matki Bożej w Sławatyczach wykonano: ogrodzenie wokół świątyni, schody przy bramie głównej, pielęgnację zieleni wraz z nasadzeniami;

- w Cerkwi pw. Opieki Matki Bożej w Kobylanach: dokończono wykonanie ogrodzenia wokół cerkwi, utwardzono nawierzchnię wokół obiektu, wykonano opaskę wokół świątyni, wykonano pielęgnację zieleni wraz z nasadzeniami.

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego 2014-2020.

 

***

 

O CERKWI ŚW. ŚW. APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA W SOSNOWICY:

 

Ślady osadnictwa w Sosnowicy pochodzą z przełomu XII i XIII w. Teren ten był pograniczem ziem jaćwieskich, polskich i ruskich, a w okresie unii Polski z Litwą – obszar był centrum państwa Jagiellonów.

Pierwszą świątynią w Sosnowicy była prawosławna cerkiew Opieki Przenajświętszej Bogarodzicy (tzw. Pokrowska), wzniesiona w latach 1522-1544. Po ok. pół wieku potem wybudowano nową, podobną świątynię, lecz z bali sosnowych oraz na fundamencie z opoki (wskazuje na to akt fundacyjny z 5 maja 1598 r.; obok cerkwi postawiono dzwonnicę, również drewnianą i pokrytą gontem). W tym czasie parafia posiadała dwa cmentarze grzebalne.

W XIX w. do parafii sosnowickiej należały wsie: Bobryk, Bohutyn, Gorki, Lasek, Leśniów, Olchówka, Orzechów Nowy, Orzechów Stary i Turno.

Z parafią i cerkwią w Sosnowicy związany jest ród Nazarewiczów, z którego wywodzili się kolatorzy kilku parafii na lubelskim Polesiu, a także z którego w wiekach XVII-XIX pochodziło kilku kapłanów obrządku wschodniego, m.in. ks. Bartłomiej Nazarewicz, który odchodząc do wieczności wczesnym rankiem 11 lipca 1818 r., zamknął ród kapłanów obrządku wschodniego w parafii; potomkowie Nazarewiczów, po kądzieli, do dziś zamieszkują w Łęcznej.

O ile powstania kościuszkowskie, napoleońskie i listopadowe nie pozostawiły trwalszych śladów w dziejach Sosnowicy, o tyle powstanie styczniowe zaważyło na losach jej mieszkańców i parafian. 14 marca 1863 r. doszło do jednej ze zwycięskich bitew o Sosnowicę. Inicjatorami, a także najliczniejszymi z ofiar powstania na tym terenie byli wyznawcy obrządku wschodniego. Odzwierciedlają to dzieje parafii w Sosnowicy, która pod koniec XIX w. zdecydowanie podupadła; jej stan w latach 70. XIX w. określano jako „dramatycznie nędzny”, jednak silny wiarą: cerkiew była zniszczona, lecz wierni jej nie opuszczali, jak podają archiwalne zapisy.

W 1890 r. parafianie, własnym sumptem, postanowili rozebrać ówczesną cerkiew, zaś z pozostałego materiału na miejscowym cmentarzu wybudowali nową świątynię, poświęconą również Opiece matki Bożej; na miejscu dawnej świątyni Pokrowskiej, wzniesiono murowaną cerkiew ku czci św. św. Pierwszych Apostołów Piotra i Pawła.

Obecnie istniejąca – ceglana cerkiew, zaprojektowana została przez prof. Wiktora Syczugowa. Została wzniesiona w 1891-1893. Kamień węgielny wmurowano 14 lipca 1891 r., zaś już 1 maja 1894 r. została poświęcona. Wówczas parafia liczyła wówczas 2418 wiernych, obejmując swym zasięgiem 8 wsi leżących w odległości do ok. 10 km od Sosnowicy.

Wraz z bieżeństwem (masowymi wywózkami ludności Wschodniej Polski), od lipca 1915 r. cerkiew w Sosnowicy była nieczynna; taki stan trwał do kwietnia 1918 r. Po powrocie wiernych z bieżeństwa, od początku 1919 r., opiekujący się świątynią mnich o. Mitrofan Stelmaszuk z Klasztoru Św. Onufrego w Jabłecznej służył regularnie liturgie dla miejscowych parafian. Po wojnach, rewindykacjach i akcjach likwidacyjnych w Sosnowicy pozostało 500 osób wyznania prawosławnego (dane z końca 1946 r.), jednak akcja „Wisła” z 1947 r. skutecznie pozbawiła sosnowicką świątynię miejscowych parafian.

W latach 50. XX w. cerkiew służyła jako magazyn. Wyposażenie świątyni uległo dewastacji: z 15 ikon z pierwotnego ikonostasu ocalały jedynie trzy: Ostania Wieczerza, a także Jezus Chrystus i Archidiakon Stefan – obecnie znajdują się one w Muzeum Poleskiego Parku Narodowego w Urszulinie.

W XXI wieku, w latach 2009-2018 cerkiew św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy była poddawana była gruntownym pracom remontowo-konserwatorskim: wymieniono dachu w całej świątyni, wykonano prace tynkarskie i malarskie wewnątrz obiektu, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, wykonano elewację, zbudowano ogrodzenie oraz zagospodarowano teren wokół świątyni.

Dzień 12 lipca 2018 roku dla cerkwi św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy otwiera nowy okres w dziejach: czas radości i wdzięczności z przywróconego piękna, czas wyczekiwanego od lat spokoju, a także nadzieja na rozwój. Wraz z innymi świątyniami, cerkiew w Sosnowicy staje się bowiem kolejnym cennym elementem projektowanego szlaku kulturowego „Śladami Wschodniosłowiańskiej Tradycji”. Szlak, jako kompleks zabytkowych pereł architektury sakralnej, jest wspaniałą ofertą dla turystów i odwiedzających, zainteresowanych wschodniosłowiańską tradycją, podążających jej śladami na Lubelszczyźnie i Chełmszczyźnie, a wkrótce – w całej wschodniej Polsce.

Urszula Glińska